Przeciwdziałanie przemocy
Standardy Ochrony Małoletnich w Ośrodku Pomocy Społecznej Miasta i Gminy w Jędrzejowie
Przemoc w rodzinie jest przestępstwem.
„Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą (…) podlega karze pozbawienia wolności (…)” – art. 207 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny
PRZEMOC W RODZINIE to jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób najbliższych, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.
RODZAJE PRZEMOCY:
PRZEMOC FIZYCZNA - są to wszelkiego rodzaju działania bezpośrednie z użyciem siły, których rezultatem jest nieprzypadkowe zranienie, np.:
- popychanie,
- odpychanie
- obezwładnianie,
- przytrzymywanie,
- policzkowanie,
- szczypanie,
- kopanie,
- duszenie,
- bicie otwartą ręką i pięściami,
- bicie przedmiotami,
- ciskanie w kogoś przedmiotami,
- parzenie,
- polewanie substancjami żrącymi, użycie broni,
- porzucenie w niebezpiecznej okolicy,
- nieudzielenie koniecznej pomocy.
- - wyśmiewanie (np. poglądów, religii, pochodzenia),
- -poniżanie,
- upokarzanie,
- karanie poprzez odmowę uczuć, zainteresowania, szacunku,
- wmawianie choroby psychicznej,
- domaganie się posłuszeństwa,
- ograniczenie snu i pożywienia,
- zawstydzanie,
- narzucanie własnych poglądów,
- ciągłe krytykowanie,
- kontrolowanie,
- ograniczanie kontaktów z innymi ludźmi,
- stosowanie gróźb,
- szantażowanie.
- wymuszanie pożycia seksualnego,
- nieakceptowane pieszczoty i praktyki seksualne,
- sadystyczne formy współżycia,
- seks z osobami trzecimi,
- demonstrowanie zazdrości
- krytyka zachowań seksualnych.
- odbieranie zarobionych pieniędzy
- uniemożliwianie podjęcia pracy
- okradanie
- niezaspokajanie potrzeb materialnych rodziny
- zaciąganie kredytów i zmuszanie do zaciągania pożyczek wbrew woli współmałżonka
- współmałżonka, partnera,
- dzieci,
- osoby starsze,
- osoby niepełnosprawne.
Podejmowanie interwencji w środowisku wobec rodziny dotkniętej przemocą w rodzinie odbywa się w oparciu o procedurę „Niebieskie Karty” i nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą w rodzinie.
Procedurę „Niebieskie Karty” oraz wzory formularzy „Niebieska Karta” określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” i wzorów formularzy „Niebieska Karta” , wydane na podstawie art. 9d ust.5 ustawy z dnia 29 lipca 2011 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie
Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie nakłada obowiązek prowadzenia procedury „Niebieskie Karty” na przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty i ochrony zdrowia.
Procedura wszczynana jest w sytuacji, gdy dany podmiot w toku prowadzonych czynności służbowych lub zawodowych powziął podejrzenia stosowania przemocy wobec członków rodziny lub w wyniku zgłoszenia dokonanego przez członka rodziny lub przez osobę będącą świadkiem przemocy w rodzinie.
Zespół Interdyscyplinarny i grupa robocza
Utworzenie Zespołu Interdyscyplinarnego ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie jest efektem wejścia w życie nowych przepisów ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz towarzyszących jej regulacji prawa miejscowego. Celem działania Zespołu jest koordynowanie systemu przeciwdziałania przemocy domowej na najniższym szczeblu samorządu terytorialnego – w obszarze gminy. Zespół to grupa ludzi, specjalistów z różnych dziedzin, zajmująca się rozwiązaniem konkretnego problemu przy wykorzystaniu zasobów będących w dyspozycji każdego z członków takiego Zespołu. Jego funkcjonowanie określone jest w drodze porozumień zawartych między gminą a podmiotami niosącymi pomoc osobom doznającym przemocy w rodzinie.
Skład Zespołu to przedstawiciele:
- jednostek organizacyjnych pomocy społecznej,
- gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych,
- Policji,
- oświaty,
- ochrony zdrowia,
- organizacji pozarządowych,
- kuratorów sądowych,
- prokuratorów,
- przedstawicieli podmiotów działających na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie..
- integrowanie i koordynowanie działań w/w podmiotów,
- diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie,
- podejmowanie działań w środowisku zagrożonym przemocą w rodzinie mających na celu przeciwdziałanie temu zjawisku,
- inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym przemocą w rodzinie,
- rozpowszechnianie informacji o instytucjach, osobach i możliwościach udzielania pomocy w środowisku lokalnym,
- inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc w rodzinie.
W celu rozwiązywania problemów związanych z wystąpieniem przemocy w rodzinie Zespół może tworzyć grupy robocze. Skład grupy roboczej nie różni znacząco od składu Zespołu. Są to przedstawiciele: jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, policji, oświaty, ochrony zdrowia, jak również kuratorzy sądowi, przedstawiciele innych podmiotów, specjaliści w dziedzinie przeciwdziałania przemocy w rodzinie
Zadania grupy roboczej:
- opracowanie i realizacja planu pomocy w indywidualnych przypadkach wystąpienia przemocy w rodzinie,
- monitorowanie sytuacji rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz rodzin zagrożonych wystąpieniem przemocy,
- dokumentowanie działań podejmowanych wobec rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz efektów tych działań.
Gminny Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Jędrzejowie- Skład
- Beata Mikołajska – przedstawiciel Ośrodka Pomocy Społecznej Miasta i Gminy w Jędrzejowie
- Anna Łata - przedstawiciel Ośrodka Pomocy Społecznej Miasta i Gminy w Jędrzejowie
- Angelika Woźniak- przedstawiciel Ośrodka Pomocy Społecznej Miasta i Gminy w Jędrzejowie
- Janina Kwas – przedstawiciel Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
- O. Marek Żychowski - przedstawiciel Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
- Agnieszka Jastrzębska – przedstawiciel Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Jędrzejowie
- Bożena Adamczyk – przedstawiciel Szkoły Podstawowej Nr 3 w Jędrzejowie
- Jolanta Sajdak – przedstawiciel Szkoły Podstawowej Nr 2 w Jędrzejowie
- Agnieszka Stradomska Michalska – przedstawiciel Szkoły Podstawowej w Łysakowie
- Sylwia Michno – przedstawiciel Zespołu Szkół Nr 2 w Jędrzejowie
- Grażyna Szot - przedstawiciel Zakładu Podstawowej Opieki w Jędrzejowie
- Agnieszka Woźniak – kurator Zespołu Kuratorskiego Sądu Rejonowego w Jędrzejowie
- Jolanta Duda- kurator Zespołu Kuratorskiego Sądu Rejonowego w Jędrzejowie
- Urszula Abramowicz – przedstawiciel Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie
- Łukasz Zalewski – prokurator Prokuratury Rejonowej w Jędrzejowie
- Marcin Parzniewski – przedstawiciel Komendy Powiatowej Policji w Jędrzejowie
Zadania poszczególnych instytucji w ramach procedury „Niebieskie Karty”
POMOC SPOŁECZNA
- diagnozuje sytuację i potrzeby osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie;
- udziela kompleksowych informacji o:
- możliwościach uzyskania pomocy, w szczególności psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznej, oraz wsparcia, w tym o instytucjach i podmiotach świadczących specjalistyczną pomoc na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie,
- formach pomocy dzieciom doznającym przemocy w rodzinie oraz o instytucjach i podmiotach świadczących tę pomoc,
- możliwościach podjęcia dalszych działań mających na celu poprawę sytuacji osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,
- organizuje niezwłocznie dostęp do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,
- zapewnia osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, w zależności od potrzeb, schronienie w całodobowej placówce świadczącej pomoc, w tym w szczególności w specjalistycznym ośrodku wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie,
- może prowadzić rozmowy z osobami, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie, na temat konsekwencji stosowania przemocy w rodzinie oraz informuje te osoby o możliwościach podjęcia leczenia lub terapii i udziale w programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie.
Gminne Komisje Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
1. diagnozuje sytuację i potrzeby osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,
2. udziela kompleksowych informacji o:
a) możliwościach uzyskania pomocy, w szczególności psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznej, oraz wsparcia, w tym o instytucjach i podmiotach świadczących specjalistyczną pomoc na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie,
b) formach pomocy dzieciom doznającym przemocy w rodzinie oraz o instytucjach i podmiotach świadczących tę pomoc,
c) możliwościach podjęcia dalszych działań mających na celu poprawę sytuacji osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,
3. organizuje niezwłocznie dostęp do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,
4. może prowadzić rozmowy z osobami, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie, na temat konsekwencji stosowania przemocy w rodzinie oraz informuje te osoby o możliwościach podjęcia leczenia lub terapii i udziale w programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie.
POLICJA
- udziela osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, niezbędnej pomocy, w tym udziela pierwszej pomocy;
- organizuje niezwłocznie dostęp do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie;
- podejmuje, w razie potrzeby, inne niezbędne czynności zapewniające ochronę życia, zdrowia i mienia osób, co do których istnieje podejrzenie, że są dotknięte przemocą w rodzinie, włącznie z zastosowaniem na podstawie odrębnych przepisów w stosunku do osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, środków przymusu bezpośredniego i zatrzymania;
- przeprowadza, o ile jest to możliwe, z osobą, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, rozmowę, w szczególności o odpowiedzialności karnej za znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad osobą najbliższą lub inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, oraz wzywa osobę, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, do zachowania zgodnego z prawem i zasadami współżycia społecznego;
- przeprowadza na miejscu zdarzenia, w przypadkach niecierpiących zwłoki, czynności procesowe w niezbędnym zakresie, w granicach koniecznych do zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa;
- podejmuje działania mające na celu zapobieganie zagrożeniom mogącym występować w rodzinie, w szczególności składa systematyczne wizyty sprawdzające stan bezpieczeństwa osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, w zależności od potrzeb określonych przez zespół interdyscyplinarny lub grupę roboczą.
OŚWIATA
Oświata obejmuje ogół instytucji (szkoły, przedszkola, świetlice, placówki opiekuńcze, poradnie psychologiczno-pedagogiczne), których celem jest upowszechnienie wykształcenia oraz realizowanie określonych celów wychowawczych. Instytucje te poza podstawowym zadaniem kształcenia dzieci i młodzieży m.in. zapewniają im opiekę poza rodziną oraz mając możliwości oddziaływania na rodziców wspierają prowadzone przez nich działania wychowawcze.
W ramach procedury przedstawiciel oświaty:
1. udziela kompleksowych informacji o:
a) możliwościach uzyskania pomocy, w szczególności psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznej, oraz wsparcia, w tym o instytucjach i podmiotach świadczących specjalistyczną pomoc na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie,
b) możliwościach podjęcia dalszych działań mających na celu poprawę sytuacji osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,
2. organizuje niezwłocznie dostęp do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie,
3. może prowadzić rozmowy z osobami, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie, na temat konsekwencji stosowania przemocy w rodzinie oraz informuje te osoby o możliwościach podjęcia leczenia lub terapii i udziale w programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie,
4. diagnozuje sytuację i potrzeby osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, w tym w szczególności wobec dzieci,
5. udziela kompleksowych informacji rodzicowi, opiekunowi prawnemu, faktycznemu lub osobie najbliższej o możliwościach pomocy psychologicznej, prawnej, socjalnej pedagogicznej oraz wsparcia rodzinie, w tym o formach pomocy dzieciom świadczonych przez instytucje i podmioty w zakresie specjalistycznej pomocy na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie.
Zapoznaj się
- Przewodniki na temat postępowania w przypadkach przemocy w rodzinie dla pracowników oświaty – https://www.niebieskalinia.pl/algorytmy/dla-oswiaty
Głównym zadaniem jest ochrona zdrowia pacjenta. Zjawisko przemocy domowej kwalifikuje się do zakresu sytuacji objętych świadczeniami zdrowotnymi ponieważ:
- bardzo często towarzyszą mu wyraźne uszkodzenia zdrowia somatycznego,
- zawsze występują poważne uszkodzenia zdrowia psychicznego.
- rozpoznanie sygnałów świadczących o występowaniu przemocy, szczególnie gdy ofiary bądź świadkowie próbują to ukryć,
- umiejętność przeprowadzenia rozmowy umożliwiającej rozpoznanie form przemocy i częstotliwości jej występowania,
- wystawienie na prośbę poszkodowanych zaświadczenia lekarskiego o stwierdzonych obrażeniach,
- poinformowanie osób doznających przemocy w rodzinie o miejscach i warunkach wystawienia obdukcji,
- w przypadku stwierdzenia lub podejrzenia podczas badania popełnienia przestępstwa, np. ślady ciężkiego uszkodzenia ciała, ślady podejrzanych oparzeń, wykorzystania seksualnego – powiadomienie organów ścigania,
- udział w procedurze odebrania dziecka przez pracownika socjalnego w przypadku bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w związku z przemocą w rodzinie (lekarz, ratownik medyczny, pielęgniarka),
- udział w zespołach interdyscyplinarnych i grupach roboczych,
- realizacja procedury „Niebieskie Karty”. Pracownikiem ochrony zdrowia uprawnionym do realizacji procedury jest osoba, wykonująca zawód medyczny, w tym lekarz, pielęgniarka, położna i ratownik medyczny. Działania pracownika ochrony zdrowia
- w ramach procedury uzależnione są od rodzaju diagnostyki oraz konieczności terapii pacjenta.
PROKURATURA
Z punktu widzenia prawa przemoc w rodzinie to przestępstwo, którego odmiany określone są w różnych aktach prawnych i odpowiednio karane. W polskim kodeksie karnym nie istnieje jedno przestępstwo o nazwie „przemoc w rodzinie”, ale wymienionych jest szereg przestępstw, które mogą zostać popełnione z jej użyciem. Najczęściej w przypadku przemocy w rodzinie stosowany jest artykuł 207 § 1 k.k. „Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny…” przewiduje karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Prokuratorzy mogą wchodzić w skład zespołów interdyscyplinarnych /na zasadzie fakultatywności/.
Rodzaje pomocy:
Poradnictwo rodzinne - jest świadczone osobom i rodzinom, które mają trudności lub wykazują potrzebę wsparcia w rozwiązywaniu swoich problemów życiowych. Wielokierunkową działalność w zakresie pomocy rodzinie objętej kryzysem (w tym sytuacje rozwodowe, doświadczanie przemocy w rodzinie).
- Wsparcie rodziny w realizacji jej zadań psychospołecznych.
- Wzmacnianie rodziny poprzez poprawę jakości więzi małżeńskich i rodzicielskich.
- Stymulowanie do podejmowania zadań i ról rodzinnych (małżonek, rodzic, dziecko).
- Praca nad usprawnianiem komunikacji w rodzinie.
- - pomoc finansowa,
- - pomoc w naturze w tym posiłki w szkole,
- - pomoc w załatwianiu spraw urzędowych,
- - pomoc w gromadzeniu dokumentacji,
- - monitorowanie sytuacji rodziny,
- - poradnictwo socjalne,
- - rozmowa motywująco – wspierająca,
- - rozmowa interwencyjna,
- - wsparcie psychiczne,
- - skierowanie na poradnictwo psychologiczne,
- - skierowanie na poradnictwo rodzinne,
- - skierowanie na poradnictwo prawne,
- - skierowanie na grupę wsparcia,
- - skierowanie do programu korekcyjno – edukacyjnego,
- - skierowanie na indywidualne konsultacje dla sprawców,
- - wskazanie miejsc w których rodzina może uzyskać wsparcie (Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna, Punkt Konsultacyjny ds. Uzależnień, Poradnia Odwykowa),
- - skierowanie do ośrodka wsparcia,
- - ustalenie planu bezpieczeństwa,
- - skierowanie do lekarza po wydanie „Zaświadczenia”.
Psychoterapia indywidualna i grupowa-
Psychoterapia indywidualna to oddziaływanie psychologiczne mające na celu pomoc w zmianie sposobu myślenia, przeżywania emocji i zachowania. Podczas sesji terapeutycznych służymy wsparciem w trudnych momentach życiowych i pomagamy konstruktywnie radzić sobie z doświadczanymi trudnościami.
Psychoterapia grupowa to działania psychologiczne mające na celu zmianę i rozwój świadomości, w których czynnikiem terapeutycznym są zjawiska zachodzące w grupie. Mimo że podstawowym narzędziem pracy jest grupa, celem psychoterapii grupowej jest zawsze pomoc indywidualnemu pacjentowi.
JEŚLI DOŚWIADCZASZ LUB JESTEŚ ŚWIADKIEM STOSOWANIA KTÓREGOKOLWIEK Z RODZAJÓW PRZEMOCY SKORZYSTAJ Z POMOCY !
ZADZWOŃ LUB ZGŁOŚ SIĘ:
KOMENDA POWIATOWA POLICJI
Jędrzejów, ulica 11 Listopada 78 (całą dobę)
tel: 41/ 386-02-05, 997 lub 112
PROKURATURA REJONOWA
Jędrzejów, Aleja Piłsudskiego 1 (w godzinach od 7:45 do 15:45)
tel: 41/380-23-20
SĄD REJONOWY
Jędrzejów, ulica 11 Listopada 74 (w godzinach: poniedziałek- 8:45-16:45, wtorek-piątek- 7:45-15:45)
tel: 41/ 386-14-41
OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ
Jędrzejów, ulica 11 Listopada 113 b (w godzinach 7:30-15:30)
tel: 41/386-18-28 lub 606-410-135
POWIATOWE CENTRUM POMOCY RODZINIE
Jędrzejów, ulica Okrzei 49 b (w godzinach: poniedziałek- 7:30-16:30, wtorek- czwartek- 7:30-15:30, piątek- 7:30-14:30)
tel: 41/ 386-36-00
GMINNA KOMISJA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH
Jędrzejów, ulica 11 Listopada 26 (Budynek Przychodni Rejonowej Nr 1, II piętro, pokój nr 17) dyżury: pierwsza i trzecia środa miesiąca w godzinach 15:00-18:00
OGÓLNOPOLSKIE POGOTOWIE DLA OFIAR PRZEMOCY ,,NIEBIESKA LINIA’’
tel: 0 801-12-00-02
TELEFON ZAUFANIA
całodobowy, anonimowy, bezpłatny
tel: 95-13
JEŚLI DOŚWIADCZASZ PRZEMOCY I CZUJESZ SIĘ ZAGROŻONA/Y MASZ MOŻLIWOŚĆ ZGŁOSZENIA TEGO FAKTU DO:
- Ośrodka Pomocy Społecznej (pracownik socjalny)
- Policji (np. dzielnicowy)
- Ochrony zdrowia (pielęgniarka, lekarz)
- Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
- Oświaty (dyrektor, pedagog, psycholog, nauczyciel)
Konsekwencje jakie może ponieść osoba stosująca przemoc:
TEST AUTODIAGNOSTYCZNY
Odpowiedz szczerze na poniższe pytania i zobacz czy nie jesteś narażona/y na przemoc:
- Czy czujesz się upokarzana/y przez kogoś bliskiego na osobności lub w obecności innych?
- Czy czujesz, że nie wolno Ci podejmować decyzji na własny temat?
- Czy zdarza się, że ktoś bliski Cię popycha, szturcha, bije lub dotyka w sposób, jakiego nie chcesz?
- Czy czujesz się obwiniana/y za zachowania bliskiej Ci osoby?
- Czy czujesz się kontrolowana/y w związku/w rodzinie?
- Czy boisz się kogoś z Twoich bliskich?
- Czy wierzysz, że jeśli Ty się zmienisz, ktoś bliski zmieni swoje zachowanie?
- Czy ktoś bliski zabiera Ci pieniądze, każde o nie prosić lub kontroluje wszystkie Twoje wydatki?
- Czy jesteś zmuszana/y do zachowań seksualnych, na które nie masz ochoty?
- Czy ktoś bliski kiedykolwiek Ci groził?
PAMIĘTAJ !
JEŚLI DOŚWIADCZASZ PRZEMOCY ZAWSZE KTOŚ MOŻE CI POMÓC !